Saartjie Baartman

Saartjie Baartman (1789-1815) was de beroemdste van tenminste twee Khoikhoivrouwen die tentoogesteld werden als attractie in Europa onder de naam Hottentot-venus in de negentiende eeuw.

Saartjie werd geboren in Zuid-Afrika. Ze was een slavin van Nederlandse boeren in Kaapstad en sprak vloeiend Nederlands. Hendrick Cezar, de broer van haar eigenaar wilde haar tentoonstellen in Londen. Hij beloofde haar dat ze hierdoor als een rijke vrouw terug  zou keren. In 1810 vertrok ze naar Londen. Saartjie werd tentoongesteld omdat blanke Europeanen haar lichaamsbouw wilden zien. Ze was namelijk erg klein, had een zwarte huidskleur, een groot achterwerk en dikke lippen, zoals vooral bij de Khoi wel meer voorkwam. Later werd ze verkocht aan een Fransman die haar meenam naar Parijs. Daar werd ze door een dierentrainer, Regu, onder slechte omstandigheden nog eens voor vijftien maanden tentoongesteld. Toen de interesse van de Parijzenaars afnam begon ze te drinken en onderhield ze zichzelf met prostitutie.

Op 29 december 1815 overleed ze aan een infectieziekte, mogelijk de pokken. Andere bronnen suggereren syphilis of een longontstekeing. Er werd sectie verricht door Henri Marie Ducrotay de Blainville die hierover ook publiceerde. Haar skelet en anatomische preparaten waren tot 1974 in het Musée de l'Homme in Parijs te zien.

President Nelson Mandela diende bij de Franse regering een officieel verzoek in om haar overblijfselen terug te brengen naar Zuid-Afrika. Dit gebeurde op 6 mei 2002. Terug in Zuid-Afrika werd ze op 9 augustus 2002 begraven in haar oorspronkelijke geboortestreek, de Gamtoos vallei. Haar laatste rustplaats is op een heuvel genaamd Vergaderingskop in de stad Hankey.

In 2010 is er een film over haar leven verschenen onder de titel Venus Noire (Black Venus) van de regisseur Abdellatif Kechiche.